2º Conto de Xulio Borrajo (1930)

En datas próximas tentarei darvos datos sobre este actor ourensán, que non só tiña enxeño para crear os seus contos, se non que ademais segundo din, tiña unha arte especial para contalos.

O POLO

Hay alá no pobo dond´eu vivo, un comerciante chamado Don Gilberto Pereira Pérez -- que cartos ten moitos, e como é moy bon amigo meu, alá atras

invitoume pra que fora xantar a sua casa po´la festa d´o patrón que é o San Bras. Eu rechacei´lle o convite, porque non son nada amigo dándar en cousas dátiqueta e ceremonia; y´aquela casa é de moito señorío. Pro, o chegar a miña, e contarlle o acurrido a Mansamina, que e a miña muller, tanto m´animou ela, que non tiven mais remedio qu´aceutar. Chegou o día e fun car´a casa d´o Don Gilberto c´o traxe d´as festas, como era natural, e alí alcontrei reunida a mellor xente d´a parroqia. Estaba o médeco, o Xuez, o buticario, o sagradario d´o Untamento, o Abade, e moita mais xente; e hastra había unha coleución de rapazas moi lindisimas - non dispreceando. - Tiñan posto, nun sobrado bastante grandiño, unha mesa, moi longa, moi longa, y´en riba d´ela había postos unhos pratos, unhos por enriba d´outros, y´a man direita d´iles había dous ou tres coitelos, unhos mais grandes qu´os outros; d´o outro lado, había tamen unhos tenedorciños, é por diante unhas cullaras, tamen cada unha d´o seu xeito. Os vasos tamen eran deferetes. Eu coido que debía ser todo aquelo - as mostras - d´un comercio de desfeito, o cousa semellante, pois non había duas iguales. Eu, o ver tanta trapallada, dixen para os meus miollos: eu eiqui non probo pisca de comida, namentras non vexa como fan os mais, porque na miña casa, pra comer, soilo nos compren un coitelo y´on tenedor; pero non catro ou cinco, a menos que tivera un ganas de se ferir na dentamía o xantar. Sentámonos todos arredor d´a mesa, n´us taburetes qu´alí había, e o pirmeiro que fai a xente, e coller unhos trapiños brancos, qu´había metidos nunha copa, com´a carapuchiños, e atalos como´s babeiros d´os rapaces arredor d´o pescozo. Eu tamen puxen o meu, e dispuxenme a agardar pol´as cosas de cumida. Trougueron, pra comer de pirmeira intención, unha langayosta en salpiricón, qu´había que chupar os dedos de boa qu´estaba. A min fixome moita gracia aquilo, porque o salpiricón aquil, estaba feito con cachos de cebola, obos e pementos; y´hastra por ter ¡ tiña berzas ! Pero estaba bo de verdade. Trouxeron dimpois unhas vieiras de Vilajarcía d´Arosa, c´unha salsiña de pan, que tamen me gustaron ben. Pra mollar todo aquelo tiñan viños de Xerez, viños de Rioxa, de Valdepeñas - claro que, inda qu´era de valde, custara cartos - un viño d´o Ribeiro qu´ardía n´un candil, y´hastra tiñan un viño verde d´Amarante, que convidaba a mollar a palabra, de bon qu´estaba; como qu´o pasar il mollaba. Dimpois entrou na sala a criada d´a casa, e dirixindose a dona, dixolle: Señotita, ¿ traijo el pollo? Eu, o oubir aquilo d´o pollo, dixen pra mín: Vaya. Xa non probo bocado. Porque eu rabeo pol-o polo, que mo recetaron os médecos, e como son un traballador, na miña casa somentres se como , cando o mata o ten ou o otropella un automoble. Así é que craro, eu xa fixen intención de faguer que faguía e non comer nada. Trougueron dimpois lombelo, botelo, orella de marran, fuciño de porco e unhos chouriciños de cebola, con cachelos, que eran d´o mais sabroso que hay n´el mundo, Logo ven unha cousa, que lle chamaban iles: carne manchada, seique porque aquilo era un cacho de bitela envolta e tiña metido por drento, atravesados, anacos de chourios e cachos de obo. Ahora qu´eu non lle dín moito creto aquelo, porque a condanada da carne aquela ¿hastra estaba cosida con fío branco ! Da que todos comemos as últemas lamberetadas d´o cumián, volveu entrar a criada, e dixolle de novo a dona: Señorita ¿traijo el pollo? E como a dona d´a casa lle aceutase coa cabeza, dicindolle que sí, pensei eu: Vaya Xuliño, agora vaste encher de polo. Cando nesto, agarda que t´agarda, hastra que ven a condanada d´a criada e puxo encima d´a mesa ¡¡un pito vivo!! pra comer as migallas de pan qu´había por alí ciscadas.