Consejos y avisos

16/5/20

Coplas del 36, Rafael Luana Perille


Tres de los hermanos Perille Elisa Andrés y Juan en una preciosa fotografía de comienzos del siglo XX. (Foto cedida por Rafael Luaña Perille
Las coplas de perille, Maios 1936
       Injustamente comienzan a caer en el olvido personajes imprescindibles en la historia de nuestra Auria. Yo en la medida de lo posible intentare evitarlo. Hoy gracias a un  descendiente de uno de esos personajes he podido descubrir otra faceta más de Los Perille.
     Si he de ser sincero, no me extraña, El bisabuelo  Andrés Perille Orozco era conocido por el sobrenombre de “mil negocios”, y mil no pero unos cuantos sí que emprendió, Ferreterías, invención y fabricación de plumeros, líneas de autobús, hasta el kiosco mudéjar de la alameda contó con su intervención.  La siguiente generación de Perille “ourensanos”, José,  Elisa, Andrés y Juan, los Perille Garra tampoco pasaron desapercibidos, José es probablemente el más recordado al ser el mayor y por haber emprendido también varios negocios, Coliseo  Xesteira, entre ellos y sus implicaciones con la política local (Derecha Galeguista).
      Menos recordado  pero también muy activo en aquel Ourense fue su hermano Andrés Perille Garra, lo suyo fue más la cultura, perito industrial de profesión,  alumno de la institución libre de enseñanza en el periodo en el que la dirigía el Jurista José Manuel Pedregal, no coincidió con las ideas políticas de su hermano, (tampoco de su padre militante Republicano Radical, Lerroux, junto con Luis Fábrega, Pio Príncipe. Abdías Tapias…)   haciéndose militante del PSOE local, llegando a presentarse a las elecciones generales del 78 en la lista que encabezaba el abogado Modesto Seara. Como todos los Perille, no dudaba en involucrarse en todo proyecto que fuera en beneficio de la ciudad, siendo promotor de varias agrupaciones y clubes: El  "Dancing Club", fundada en 1933 y El Círculo Recreativo de Artesanos (1934).....
     Hoy el motivo de recordar a Andrés Perille Garra, es por dar a conocer unas originales coplas que su nieto me ha permitido leer. Se cantaron en el año 36, huelga decir que el ambiente estaba ya algo caldeado, y quizás por eso la habitual sátira al político de turno que en los mayos se estilaba, don Andrés, supongo,  que para evitar males mayores decidió dejarla al margen y verter sus tintas hacia un cartero conocido en la ciudad por sus muchas ”virtudes”: “O Gavilán rastreiro”,  vecino de la Rabaza.  Pero permitidme que transcriba el texto de la copla :

“Escoiten señores se queren escoitar, qu´unha pequeña historia lles vamos a contar.
Vámosll´a falar un pouco d´un carteiro que todos conecen pol-o “Gávilan rastreiro”.
A sua figura evos o disloque y –o velo vense as mentes o noso “Don Quixote”.
O seu uniforme pares qu´é de “cuero”, non é d´esa pel, senón qu´e de sebo.
Tenvos una cara d´esas qu´eslabaza, e ten posesios no pobo sá Rabaza.
Ten una gramola qu´e una monada; pro seica non e díl, pol-o visto e prestada.
E si e que lle dicen que a devolva ó dono, muda de conversa e di que tén sono.
Agora ten radio, y –e una désas vellas qu´en lugar de tubos funciona con velas.
Si quero ir o Puga qu´é a mais cercana, ten que abrir na casa portas e ventanas.
Pr´o seu gran reparto, qu´ é de moito mimo, prá faguelo apresa mercou un pollino.
Como e tan veloz iste gran carteiro púxolle por nome ó borrico, o “lixeiro”.
Taén o comprou seica por envidia de qu´algun veciño outro burro tiña.
Como da Rabaza quér ser o primeiro por iste motivo mercou o “Lixeiro”.
E din qu´unha noite moito antes da una apareceulle o burro na calle da Luna.
Como seica o pienso llo da con moita tasa á hora de cenar, chegoull-o burro a casa.
Cando viñaas noites montado no “lixeiro” todos creían qu´era o tio Roque o leiteiro.
Pro seica fai pouco llaumentou o traballo, y en vez do pollino mercou un cabalo.
Non pode estar quieto iste gran carteiro y –ademáis de “urbano” fixose ganxeiro.
Vai car´a Rabaza ó vir as leiteiras, co-a única ilusión de regar as figueiras.
E rega as cebolas na forza do calor c´unha sartén vella qu´atopou en Riazor.
Un melocotoeiro rega pol-as mañás, e no mes de San Xuan Salironlle mazás.
Seica ó vir o vrán vai pr´á posesión preparar os locales pr´ á gran recoleució.
Repolos e leitugas, patacas e cereixas; pro o viño seica o fai en duas chocolateiras.
Anqu´egarda as fincas montado no cabalo do “moito”  que lle dan non proba nin bocado.
Porque outras persoas agudas d´aquel barrio ó vir ás faenas afórranle o trabalo.
Ten nas suas fincas una gran coellada e seica come n-eles qu´é una monada.
Pro inda non matou nin un solo animal, porque lle morren todos de norte natural.
Cansado do cabalo e do seu pouco andar tratou una “egua” logo de mercar.
O animal mercouno para subil-a “cuesta” y-en vez dír a cabalo leva il por riba a besta.
Porqué é de tanta alzada o rayo do cabalo que cando monta n-íl da c-os pés no asfaltado.
De faguer un museo metéuselle na chola e todo o que os mais tiran íl lévoo pr´a chavola.
Todos seus bolsillo fan un almacén de puntas, ferros, latas, e cachos de tren.
Lápices, mecheiros, relojes e libretas, todo encontraredes nos bolsillos do “Mantecas”.
Vamos terminar con este pelmazo; perdonen
O Autor A. Perille (“Nacho”) Mayo 3 de 1936.
A medida que continúe buceando en la historia local sé que esta familia continuara apareciendo como protagonista de ella, por ello no dudo que volveré a referirme a ella en más ocasiones.
Mi agradecimiento al nieto de don  Andrés Perille Rafael Luaña Perille por facilitarme todo lo necesario para poder escribir este artículo.

No hay comentarios: