O Ribeiriño, unha Ponte , un Barrio

 

Ponte Ribeiriño. Archivo Loty A.H.P. de Lugo

O Ribeiriño ¿unha ponte, un barrio??

Hai tempo que quería escribir este artigo, e sempre o deixo á espera de máis información, pero nunca chega. 

    Quizais as súas orixes un tanto anárquicas á sombra do crecemento da vila de Canedo, e quizais a necesidade de dar servizo á que poderiamos chamar a primeira estación de ferrocarril de Ourense, sexan os culpables. Como podedes ver na fotografía que Antonio Passporte fixo a finais dos anos 20 para a editorial Loty, paralela ao Miño había unha estrada na que, para cruzar o val e un humilde regato, se construíu a ponte do “Ribeiriño”; que probablemente deu nome ao barrio; Segundo a miña información, a vía do tren discorría un pouco máis cara ao río, e pra chegar ao final da liña tiña que superar unha pendente que, aínda que pouco pronunciada, nos meses de inverno co frío, convertíase nun problema para os traballadores do ferrocarril, e din que había cuadrillas encargadas de espallar area nos carrís...

    Quizais esta necesidade de persoal, xunto coa necesaria pra carga e descarga dos vagóns de mercadorías, fose dalgún xeito a xustificación do nacemento do "barrio". Non puiden confirmar que nun primeiro momento fosen chabolas, pero tampouco coñezo ningún edificio grande, é certo que se hoxe dás un paseo pola coñecida como Praza do Ribeiriño, onde se atopan as casas máis antigas, algunha delas restaurada. Con vistas ao río e a tranquilidade que se sente na zona, son unha opción envexable pra vivir (opinión persoal).

    Dende o principio o barrio funcionou coma se fose unha unidade familiar. Portas abertas e espírito de colaboración entre veciños.  Javier “El manco” (que perdera o brazo na guerra), facía cada semana un caldo nunha pota enorme, e todos os veciños alimentábanse con el, nena, vai buscar caldo onde o manco…. Vou.

Eternas tardes de verán xogando na praza, ata que o resto da familia acudia con cadeiras e mesas pra organizar unha modesta pero abundante merenda, cea entre charlas, risas etc...

    Antes de que alguén se equivoque, non conto os meus recordos, senón os que me contou no seu día o meu bo amigo Andrés Pereiro Sotelo, e agora lémbrame a súa sobriña Olga.

    Pero volvamos á historia. O Ribeiriño e as súas xentes estiveron sempre condicionados ben polo tren ou polo río. O tren que coñecemos atravesouno dende 1881 e a risco de equivocarse, diría que o que hoxe é a praza do barrio era o lugar onde estaba a parada. (sei que estanse a facer estudos sobre o tema) Realmente faltaban tan só 4 anos pra inauguración da estación de Canedo en 1885 (na praza de Vicente Risco), pero para entón xa se creara algún almacén e negocio polo que habería continuidade.

Arquivo www.canedo.eu Manuel Domínguez Quiroga

O río, pola súa banda, tamén ofrecía opcións de traballo, aínda que hoxe parece estraño, houbo quen vivía da pesca no Miño, e por suposto barqueiros que facilitaron a travesía cando A Ponte Vella non estaba operativa, pero a isto hai que engadirlle, por exemplo, que en 1903 concedeuse un uso de 2400 litros por segundo para un muíño fariñeiro. 

Outros negocios alí foron: arredor de 1908 a fundición de ferro “La Colectiva” xestionada por Higinio Ameijeiras. (que, se era a mesma persoa que creo, era un personaxe polifacético, xa que como xornalista dirixiu o Tío Marcos da Portela e formou parte da xunta directiva das sociedades recreativas ourensanas en diversas épocas. Unha das pirotecnias que existían na cidade, estivo alí, a  do Machete, pero lamentablemente, como adoita suceder con estas empresas, os accidentes desprazáronos ou facían que desaparecesen.  A oferta foi completada por almacéns de madeira, bares, pequenas tendas de alimentación, como a da Angelita e Avelino. , e ata un forno de pan, o do Pepito.   

Respecto do estilo de vida xa vos dixen que era como unha familia, pero iso non podía evitar que o barrio fose coñecido por varios feitos tristes. Á parte das liortas de lanzamento de pedras que a comezos do século XX eran moi habituais entre a xente nova, o que me obriga a lembrar a Lelé, unha das persoas queridas de Canedo cunha puntería incrible, máis dun dos cativos do barrio que se atreveu a meterse con el. , pensando que 30 metros era unha gran distancia para que golpeara, puido verificalo.  "Mátarele Lelé", berrábanlle. (Hai pouco aseguráronme que era o primeiro ourensán de pel negra, e podería ser). Xa me saín do tema.    

Díxenvos que houbo varios feitos tráxicos, o primeiro foi a morte por afogamento dunha moza xitana nunhas circunstancias que conmocionaron a toda a provincia. Estaba "correndo roupa" no río coa sobriña pequena do seu mozo, con quen se ía casar ao día seguinte, a pequena caeu ao río, pra salvala tirouse ela a auga e conseguino, pero entre o peso de as varias saias que levaba, o susto, e o feito de non saber nadar, afogouse.

O outro caso foi un dos tantos accidentes de embarcacións no río, con altas doses de irresponsabilidade, subirse a eses barcos sen saber nadar era cando menos temerario... O 13 de xuño de 1933 morreron 5 dos trece ourensáns que daban un paseo polo Miño na zona do ribeiriño.

Pero ese tema deixareino hoxe para un dos meus artigos de crónica negra. Pra rematar isto recordarei algúns nomes ou máis ben alcumes de veciños do barrio. Nalgúns casos, habería que incluílos no recompilatorio de Ben Cho Shey: La Capona e un deles,, ou o moi orixinal da: “Cagónaola”, unha empresaria do barrio, propietaria dun café onde cantaba con frecuencia Toñito Patata quen competia coas vedettes contratadas polo dono doutro bar: O Capador, onde estivo a primeira televisión do barrio. Como vedes, a oferta recreativa para tan pequeno espazo xa estaría completa, pois non, había outro bar, o de Elías. 

Estes últimos datos e nomes corresponden aos anos 50-60, e é probable que as primeiras edificacións da zona remóntanse a 1840, como vivendas de pescadores. co cal queda a porta aberta pra atopar novos datos e recordos

 Hoxe quen se lembra???

Praza do Ribeiriño 1956 foto Pueblo Gallego