 |
| "O Charleston" Cesar Peréz Prieto (fotografía del archivo de Carlos Vello) fotógrafo desconocido |
Coa entrada de onte, retomei o costume de reproducir no blog, as colaboracións que facemos cos medios de comunicación. Concretamente os que se publicaron na revista Gou Magazine, é posible que se convertan en pezas de coleccionista.
A pesar de que a revista tiña detrás a un equipo fabuloso, capaz de desenvolver un produto de alta calidade, como se demostra nos seis números que viron a luz (5 números mais o 0), a situación que estamos a atravesar finalmente non permitiu que conseguisen ter viabilidade económica. Imos pensar que se pode retomar o proxecto máis adiante, cando pasen estes nuboeiros.
De momento os que non puidésedes facervos cun exemplar da revista, aquí tedes o primeiro artigo. O texto é de Fernando Valcárcel, cun pequeno apuntamento meu sobre a historia da fotografía. (queda un pouco longo o texto, pero penso que paga a pena)
Míralle para os zapatos (Apuntamentos sobre os limpabotas)
Tería uns once
anos cando o son dunha voz grave violentaba a sobremesa na miña aldea materna.
Un home de traxe escuro e brancos cabelos peiteados con exactísima precisión
cara atrás, expresábase nun castelán forzado, derrochando aquela arrogancia da
que carecemos os que estudamos en colexios concertados. Tras interrogar ao
patriarca sobre a identidade do persoaxe, él sentenzou: “míralle para os
zapatos”.
Teño o orgullo de
ser neto do Fondevila, un garda municipal curtido na rúa, e acostumado a lidiar
coa fauna urbana local. Del aprendín cousas que por irreverentes non aparecen
nos libros. Leccións de vida. Verdades coma puños coma que lucir uns zapatos
impolutos e virxinais, así como un correcto rasurado e o posterior bautismo con
“Varon Dandy” constitúen a mellor carta de presentación para unha sociedade
conservadora e clasista da que durante décadas comeron moitos limpabotas desta
nosa Auria.
Un dos máis
coñecidos foi “Charlestón”. O “Charlestón” gastaba sombreiro, cachimba e gafas
afumadas. Recibía tal alcume polo movemento que realizaba ao desprazarse sobre
os seus deformes pés. Tiña unhas extravagantes habilidades, xa que comía
cristais, tragaba sabres e chuspía lume pola boca, por tal cousa, algúns
referíanse a el por “o fakir”.
A minusvalía que
padecía non lle impedíu cumplir relixiosamente coas obrigas profesionais,
somente interrumpidas cando a comezos dos 70, algún amigo do alleo levou
consigo o carriño no que se desprazaba (seguramente no impás da chiquita), e
que, unha xenerosa colecta cívica se encargou de restituir para así posibilitar
a cita diaria na Praza Maior para dar lustre ao calzado do Mosquera e da
Moderna.
O oficio de
limpabotas estaba estrictamete reglado. A tarefa encuadrábase dentro das
“industrias callejeras” xunto con afiadores ou fotógrafos. Dispuñan dun carnet identificativo,
outorgado trala expedición do certificado de boa conducta por parte da Xefatura
da Garda Municipal e a comprobación de estar inscrito no Padrón de Veciños de
Ourense.
A autoridade
asignaba a cada individuo un número profesional que figuraría na caixa de
traballo e no traxe “mono” á altura do peito. Xunto co identificativo,
designábase un lugar onde desenrrolar a actividade suxeita a un canon municipal
diario.
A tarefa,
exclusiva dos homes, non era palla, o pulso sufría de seu trala xornada de manexo
de trapo e cepillo. O incómodo da postura en pouco axudaba. O servizo
acostumaba incluir a lectura da prensa local, pero, en moitas ocasións a
animada charla do “limpa” impedía tal graza durante os 15 minutos que duraba o
servizo. Estaban ao día de tódolas “novidades”, xa que, a vida na rúa, e o
habitual contacto co cliente favorecía a propagación de tan “privilexada”
información.
Eran contínuas as
inspeccións de tintes, cremas e cepillos. Quen manipulaba estes elementos debía
observar unha conducta exemplar, perseguíndose o feito de dar voces en reclamo
de clientes.
Outro limpabotas
célebre foi “Berdellón”, amante dos caldos do país, con fino bigote e parada
profesional na rúa do Progreso, foi protagonista de mil e un contos, algún deles
certo.
Nos anos 40
multiplicarase a aparición destes profesionais, que, como Eladio Nóvoa ou José
María Dieguez, visitaban a diario as sociedades, cafés musicais ou hoteis parapetados
co gorro “cuartelero” en comunión co traxe, e a caixa de madeira como
prolongación do seu antebrazo.
O “Hotel Miño”, o
“Roma”, e os cafés como “A Bilbaína”, o “Victoria” ou o “Iberia” eran os
“doces” aos que todos querían incar o dente. Os que pretenderan traballar
nestes distinguidos establecementos debían dispor do beneplácito dos donos
destes negocios e portar a correspondente autorización escrita. Todos eles
desapareceron co tempo da man dos “limpas”.
Dende aquela
tarde de verao de recordo áspero e difuso, cando o destiño me coloca fronte a
un descoñecido, case sen querer, de maneira sutil e inconsciente nun acto tan
reflexo como irreflexivo, tan absurdo como mordaz e inquisitorio, o primeiro
que fago é…, “mirarlle para os zapatos”.
“Boulevard du Temple”, Daguerre, 1839. O orixinal desapareceu, po lo que
somentes conservase unha copia no Museo de Munich.
Na Historia da fotografía, precisamente un limpabotas e o seu cliente
ostentan a honra de ter sido as primeiras persoas das que se obtivo unha imaxe
fotográfica.
A comezos de 1839, Louis Jacques Mandé Daguerre, facendo ensaios dende a ventá da súa
casa coa súa cámara escura, obtivo unha fotografía do Boulevard du Temple, na que a pesar do tempo
preciso para a exposición, dous personaxes quedaron reflectidos; precisamente
os únicos que se mantiveron mais ou menos estáticos durante o tempo necesario.
Tratábase dun limpabotas e o seu cliente.
+casablanca+lisardo+mazaira+felipe+chacon.jpg)
