Recuperar a Queimada

 

Programa da 1ª Festa da Queimada en Ourense (agasallo de José Antonio Feijoo)

A Queimada

Tradicións que non debemos perder

        Nunca entenderei ese desexo contraproducente de inventar ou magnificar tradicións; a historia é historia e non se debe adornar, cando se fai isto, deixa de ser historia e convértese nun conto.

    Non quero imaxinar o que sería dos ourensáns sen o polbo e o pan Cea, as améndoas de Allariz, as cañitas do Cerviño, ou ... déixa, déixa! Estou seguro de que todos poderían engadir delicias á lista. E se falamos de tradicións: Entroido, Magosto, Maios, a lista tamén é longa. É certo que por circunstancias fomos deixando atrás costumes de antano, será porque non estaban tan arraigadas como pensabamos ou porque a súa razón de ser carecía de xustificación. ¿Cantos de vostedes lembran as ancas de ra como produto estrela da gastronomía ourensá? ¿Sabedes que a empanada con máis aceptación nas casas ourensás foi a da anguías? Son exemplos de tradicións cambiantes, escollinas porque o seu desuso foi unha causa xusta: tanto as ras coma as anguías son moi difíciles de atopar hoxe no "barrio", cousas de progreso.

Todo isto é relevante, porque hai uns días o amigo José Antonio Feijoo deume "outro" lote de agasallos, entre os que se atopaba o programa da 1ª Festa Galega da Queimada, (11 de maio de 1975). E ao lelo, decateime de que por razóns descoñecidas hai moito tempo que non escoito falar desta milagrosa "poción", que sen dúbida cun consumo moderado e alternándoa con licor de café (que está en alza), sería un fabuloso antídoto contra virus e moito máis.

    Correxideme se me trabuco, pero segundo os meus datos esta festa só tivo a 1ª e a 2ª edición, aínda que ao parecer houbo celebracións que se poden considerar relacionadas, a última na Expo Ourense (maio de 2015) no VI Salón Vinis Terrae . Na provincia, onde a nosa Queimada recibe máis honores é na bela e vella Ribadavia, (dende 1971 Festa da Queimada e actualmente dentro da Noite Meiga), pero, aquí de novo os nosos emigrantes dannos leccións de apego ao que é noso, ¿Os ourensáns de Suíza, concretamente de Basilea, nos últimos 12 anos ??? fan esta celebración, (non quero pensar en como sae o litro de augardente ourensan nesas terras ....).

 

Manuel Fraga  defensor da Queimada (Agencia Efe 1983)

     O que imos, non debemos deixar que algo, tan autenticamente galego e xa recoñecido en todo o mundo, perda presenza e caia no esquecemento. O feito de que nos deixaran os coñecidos defensores deste "xarope" Álvaro Cunqueiro, Javier Castroviejo e Manuel Fraga impón a necesidade de que sexamos nós os que manteñamos viva a chama (esta frase ven moi ben, porque a chama é moi importante Neste asunto, canto máis chama, máis podemos consumir, co cal sen os efectos dunha borracheira desagradable e catastrófica, a noite pode prolongarse ... é unha opinión).

      Non serei eu quen afirme de cando vén a tradición, pra min abonda con saber que xa existía cando nacín, baseándome nos meus datos. Ninguén nega que desde principios do século XIX se sabe que os efectos "beneficiosos" deste elixir corrixen a ronquera, curan os arrefriados e tonifican os estómagos. Os coñecedores confirmarán se estas propiedades poden incluírse no folleto explicativo ... Pero as propiedades á parte, a parafernalia que se creou arredor desta bebida fan que sexa digna de continuar a súa tradición, non digo que teñamos que vestir a quen estea facendoa con palloza (entre outras cousas polo verdadeiro risco de incendio), nin sequera se ten que ler o feitizo na súa totalidade (se o fixeras ao final, o que quedaría nas luras sería auga con azucre e pouco máis, o adecuado sería recuperalo como dixestivo ao final das festas e celebracións.

Mouchos, coruxas, sapos e bruxas;
demos, trasnos e diaños;
espíritos das neboadas veigas,
corvos, pintegas e meigas;
rabo ergueito de gato negro
e todos os feitizos das menciñeiras...

.../...///.../...

Forzas do ar, terra, mar e lume!
a vós fago esta chamada:
se é verdade que tendes máis poder
ca humana xente,
limpade de maldades a nosa terra
e facede que aquí e agora
os espiritos dos amigos ausentes
compartan con nós esta queimada.

creado en el año 1967 por Mariano Marcos Abalo

 Lembro na miña infancia o meu pai, algún día de inverno e coa escusa de pasar un arrefriado, preparándose encima desa cociña de ferro (Malingre), que presidia a nosa cociña na rúa Progreso. Unha pequena fuente de loza das de Álvarez no que poñía dúas ou tres culleres das de sopa, de azucre, botaba un bo regueiro de xarope transparente que tiña nun dos estantes altos da cociña e prendíalle lume, logo xogaba cunha culler a  subír e baixar o líquido, ao final puña unha casca de limón e de súpeto apagabala. Nunca entendín por que a nos cando estabamos malos dabannos unha cullerada de xarope que sabía a raios e  il tomabase aquello que tiña que estar boisimo, xa que o tomaba sen poñer caras, bo, si es caso un soriso, o acabar un vaso enteiro desa mestura ..... Desculpe a ironía ...