O Xenial "Xan da Coba" (1829-1898)

¿Xenio ou tolo?

Como todo nesta vida, "nada é verdade nin é mentira, todo é segundo a cor do cristal con que se mira".

En calquera momento da historia, sempre a existido esa disputa, posiblemente motivado pola estreiteza desa liña que segundo parece separa a tolemia da xenialidade.

Xan dá Coba (Juan de la Coba y Gómez) naceu en Ourense ao redor do ano 1829

Medidor de leiras, Ebanista, Facedor de Santos, Poeta, Inventor, Escritor, imos deixalo aquí.
Os seus máis famosas achegas á sociedade foron:

O "Trampitán" (idioma persoal que lle servía para rímar cando o quixese)

O "Pirandárgallo" (paraugas universal) "bastaba poñelo aberto no curuto do Polo Norte para que as pingueiras dá chuvia nin sequera chiscasen a panza do Ecuador dá Esfera Terráquea". Aínda por riba de marabillas e para poder trasladalo ao polo ou onde fose preciso funcionaba como un globo aerostático, bastaría elevarse uns metros, e esperar que chegase o lugar ao que querías ir, aproveitando o movemento de rotación terrestre).

Anécdotas de Don Xan foron moi famosas, algunha aínda hoxe coméntase, como a do

"Can de San Roque". ( fixo D. Xan unha figura de San Roque por encargo, e ao terminar a talla, decatouse que non incluíra ao can que acompaña ao santo, ante a prema por entregar o traballo, (cun nabo ou unha pataca, non hai acordo sobre o material empregado), talo ao animal e decorouno a modo ca figura, o milagre manifestouse aos poucos días, cando ao pobre can empezáronlle a encoller as carnes, ata que desapareceu deixando ao santo sen compañía, na igrexa que era a súa morada).

O que se é certo, é que unha figura de San Bieito realizada por D. Xan consérvase na igrexa de Santa Eufemia

Ou a do seu xornal persoal,

"O Gracioso" que contan Carlos Casares e Xesús Alonso Montero no seu libro "Vida, obra e milagres de Xan dá Coba"- Biblioteca de Autores Galegos, 1992.)

"Tamén parece probado que don Xan editaba un periódico chamado "El Gracioso", do cal aseguraba que era propietario, director, redactor, impresor, distribuidor e único lector. Tiña o poeta na casa unha pequena imprentiña de man, na que traballaba toda a noite compoñendo de caixa a única folla, impresa por un só dos lados, de que constaba o periódico. Cando remataba a composición, imprimía un só exemplar, circunstancia que viña coincidir coa hora do almorzo. Entón saía dá casa para dirixirse a un dos cafés elegantes dá cidade, pechaba a porta e por debaixo dela metía o periódico. A continuación marchaba e non volvía ata media mañá, despois de pasar por un par de tertulias e de atender á moita xente que o paraba pola rúa. De volta, abría a porta, vía o periódico no chan e exclamaba ¡Ah, xa chegou a prensa!. Entón collía a folla de "El Gracioso", acomodábase nun sillón e púñase a lelo".

"A Poesía mais triste", tamén contaba Casares (pero non nos seus libros, senón en plan coloquio), que de D. Xan era a poesía mais triste que el coñecía, e recitábaa.

"Esta sentada nun banco

toda vestida de branco

esta sentada nun banco

toda chea de melanco

-Lia-"

Se nos atemos á realidade, é posible que se tratase dunha rima popular, "Machado" recolleuna en "Juan de Mairena", pero certamente, encaixaba co estilo de Don Juan, e porque non pensar que tan excelsa rima non foi obra do noso admirado váte?

Morreu nesta a súa cidade o 9 de novembro no ano do señor de 1898

Para mais información sobre Xan dá Coba

"Vida obra e milagres de Xan dá Coba" (Casares-Alonso)
"Juan de la Coba y Gómez antoloxía de textos sobre o inventor do Trampitán" (Colección Auria-Concello de Ourense)